“Ten dienste staan van mensen”

Jean Baptiste Niyungeko (33) coördineert de hulpoperaties van het Burundese Rode Kruis tijdens de recente onlusten in de hoofdstad van het land.

Ik begon als Rode Kruisvrijwilliger in 2002. Twee jaar geleden ging ik als voltijdse stafmedeweker aan de slag bij het Burundese Rode Kruis. Ik heb altijd al interesse in vrijwilligerswerk gehad omdat ik anderen graag help.

Voor mij zijn mededogen en ten dienste staan van mensen die getroffen zijn door natuurrampen of conflicten de belangrijkste waarden van het Rode Kruis. Daarom vind ik het erg belangrijk dat wij als Rode Kruis humanitaire hulp bieden aan de slachtoffers van het verkiezingsgeweld.

Tijdens de onlusten is het mijn taak om de evacuaties van gewonden te coördineren, de eerstehulpposten in Bujumbura te beheren en de eerstehulpteams te informeren over onze fundamentele principes. Het is erg belangrijk dat onze stafmedewerkers en vrijwilligers zich houden aan de principes ‘neutraliteit’, ‘onafhankelijkheid’ en ‘onpartijdigheid’.

We moeten mensenlevens blijven redden en mensen van jongs af aan leren om mededogen te hebben voor de mensen die lijden en onze hulp verdienen.

De basisprincipes van het Rode Kruis inspireren me elke dag in mijn werk als humanitaire hulpverlener. De principes ‘menselijkheid’, ‘neutraliteit’, ‘onafhankelijkheid’ en ‘onpartijdigheid’ waardeer ik het meeste. Niet alleen omdat ze ervoor zorgen dat mensen ons werk accepteren en respecteren, maar ook omdat deze principes erg kwetsbaar zijn en goed bewaakt moeten worden.

Uiteraard betekent het niet dat de andere drie principes (‘universaliteit’, ‘eenheid’ en ‘vrijwilligheid’, nvdr) minder belangrijk zijn. Integendeel, ze vullen de andere principes juist aan!

In mijn werk kom ik vaak moeilijke momenten tegen. Een datum die voor altijd in mijn geheugen gegrift zal staan is 6 mei 2015. Op deze dag stierf een vijftienjarige jongen in mijn armen nadat hij in zijn ruggengraat was geschoten. Het was 1u25 in de namiddag. Hij riep zijn moeder, die aankwam slechts enkele minuten voor hij stierf.

“Mensen helpen zonder te discrimineren”

Leila Niyukuri (27) is sinds 2008 hulpdienstvrijwilliger bij het Rode Kruis van Burundi. De laatste weken verzorgde ze vele gewonden die getroffen werden door het verkiezingsgeweld in haar land.

Als vrijwilliger bij de Hulpdienst zet ik de kennis die ik opdeed tijdens eerstehulpcursussen om in de praktijk. Ik verzorg gewonden en evacueer zwaar gekwetsten naar gezondheidsfaciliteiten.

Het is voor mij heel belangrijk om te kunnen bijdragen aan de humanitaire hulp van het Rode Kruis en mensen te kunnen helpen op een onpartijdige manier. Dat betekent dat ik hulp verleen zonder onderscheid te maken tussen de sociale status of politieke voorkeur van de gewonden.

De fundamentele principes van het Rode Kruis inspireren me tijdens mijn vrijwilligerswerk en geven me de kracht om gewonden te helpen zonder te discrimineren. Door onpartijdig te werken, hebben mensen vertrouwen in ons.

In een van onze laatste hulpoperaties moest ik een jongen helpen die verbrand was door benzine. Hij had erg veel pijn. Zijn hele lichaam was bedekt met zware brandwonden en zijn huid was erg beschadigd. Door deze jongen zo te zien, kreeg ik de moed en kracht om mensen te helpen in welke situatie dan ook.

Rode Kruis helpt slachtoffers onlusten in Burundi

Hans is afgevaardigde van Rode Kruis-Vlaanderen bij het Burundese Rode Kruis en volgt onze projecten op rond Eerste Hulp, water en sanitatie en re-integratie van vluchtelingen.

Maanden werd er gespeculeerd over een mogelijke kandidatuur van de huidige president van Burundi, Pierre Nkurunziza. Na de officiële aankondiging hiervan op 25 april volgden manifestaties in verschillende wijken van de hoofdstad Bujumbura. De manifestanten stellen dat deze kandidatuur ongrondwettelijk is en ingaat tegen de belangrijke Arusha-vredesakkoorden. Ondertussen, 1 maand later, bevinden deze manifestanten zich nog steeds in de straat.

Begin maart schreef ik al een blogstukje over het ‘Verkiezingsrampenplan’ van het Burundese Rode Kruis. Het Rode Kruis in Burundi bracht politici, ambassadeurs en VN-agentschappen samen om hen te briefen over de rol van de organisatie tijdens de verkiezingen. Sleutelwoorden waren de basisprincipes ‘neutraliteit’ en ‘onpartijdigheid’. Rode Kruis-Vlaanderen hielp zijn Burundese collega’s met de voorbereidingen op eventuele onlusten door vrijwilligers te trainen in eerste hulp en verzorgingsmateriaal te voorzien.

Die voorbereiding wierp zijn vruchten af. Afgelopen maand verleenden Rode Kruisvrijwilligers bijna dagelijks assistentie aan de mensen die gewond raakten tijdens deze manifestaties. Op drie strategische locaties in de stad zette het Burundese Rode Kruis vanaf de start van de protesten hulpposten op.

Ondertussen zijn deze uitgebreid tot een hulppost in elke wijk van de stad (dertien in totaal). Acht voertuigen ondersteunen de operatie en evacueren gewonden naar nabijgelegen ziekenhuizen. Het Rode Kruis verleenden afgelopen maand eerste hulp aan meer dan vijfhonderd gewonden.

Een opsteker is dat de Rode Kruisvrijwilligers tot nu toe toegang krijgen tot de slachtoffers. Dit kan enkel doordat de verschillende betrokken partijen de neutraliteit en de onpartijdigheid van het Rode Kruis erkennen. In de huidige gespannen sfeer, waarbij velen spreken over ‘het land der 1000 geruchten’ (vroeger: ‘land der 1000 heuvels’) is het Burundese Rode Kruis uiterst waakzaam op het naleven van de 7 basisprincipes van het Rode Kruis om zijn taken te kunnen vervullen.

Zelf woon en werk ik in Bujumbura en volg ik de situatie in de hoofdstad op de voet. Bepaalde van mijn dagelijkse activiteiten zijn banaal geworden tegenover de achtergrond van de onrusten. En toch is het maar goed dat ik bijvoorbeeld onze waterprojecten ondanks alles kan blijven opvolgen.

Ik voel een groot respect tegenover de vrijwilligers die zich dagelijks inzetten. Ze zijn allen burgers van dezelfde verdeelde samenleving, maar kiezen ervoor trouw te blijven aan de principes van het Rode Kruis om belangeloos hun humanitaire taak te kunnen vervullen.

Op ronde in zuidelijk Afrika

Letitia woont en werkt in Zuid-Afrika waar ze projecten van Rode Kruis-Vlaanderen opvolgt in de regio rond het verbeteren  van de kwaliteit van eerste hulp.

Als coördinator Eerste Hulp voor zes landen in zuidelijk Afrika bezocht ik vier van deze landen in maart en april. Al heb ik veel gereisd in mijn leven, toch vind ik elke keer weer spannend.

Ieder land heeft zijn eigen bijzonderheden… Zo zag ik toen ik boven Swaziland vloog dat de huizen als legoblokjes leken uitgestrooid over het heuvellandschap. De meeste huizen hebben er inderdaad platte daken. In Zimbabwe was ik verrast door de brede straten in de hoofdstad Harare en vertelde men dat de oprichter van het land, Cecile Rhodes, graag wilde dat een trekwagen met zes ossen kon omkeren op de weg toen deze in de negentiende eeuw werden aangelegd. De hoofdstad Lusaka van Zambia lijkt op een uitgebreid dorp en Botswana is uitgestrekt met heel weinig bevolking.

Aan het werk met een eerstehulpinstructeur in Swaziland

Maar veel tijd om de landen te leren kennen, had ik niet. Daarvoor was ik druk in de weer om de eerstehulpwerking van onze zusterverenigingen in kaart te brengen. Via 125 vragen probeerde ik telkens een beeld te krijgen van de stand van zaken. Zo weet ik wat er al goed loopt en waar er binnen het project nog aan gewerkt moet worden.

Het doel is om de Rode Kruisverenigingen in het project te ondersteunen in het verbeteren van hun eerstehulpopleidingen en preventie voor ziektes. Niet alleen de kwaliteit van de trainingen voor vrijwilligers moet omhoog, ook de opleidingen Bedrijfseerstehulp voor bedrijven, politie en andere instanties moet beter.

Workshop met lesgevers eerste hulp

Op dit moment geven de nationale Rode Kruisverenigingen al opleidingen, al zijn die soms wat verouderd of hebben de trainers nood aan bijscholingen. Rode Kruis-Vlaanderen ondersteunt hen met nieuwe modules die evidence-based zijn, wat betekent dat ze wetenschappelijk verantwoord zijn en aangepast aan de context van het land.

Via de trainingen bedrijfseerstehulp kan het Rode Kruis inkomsten werven, die het terug investeert in de eigen werking. Zo kan een nationale Rode Kruisvereniging zijn zelfstandigheid verhogen.

Overleg met de financiële manager in Botswana.

Naast de waslijst vragen die ik mijn collega’s voorschotelde, stelden we een plan van aanpak op, maakten we afspraken rond het budget en maakten we een risicoanalyse.

Met een bezoek aan vier landen in vier weken tijd heb ik veel indrukken gekregen. Nu is het tijd om die indrukken en alle informatie te verwerken en plannen te maken voor verdere invulling van de activiteiten.

Wordt vervolgd!

Eerste hulp bij verkiezingen

Hans is afgevaardigde van Rode Kruis-Vlaanderen bij het Burundese Rode Kruis en volgt onze projecten op rond Eerste Hulp, water en sanitatie en re-integratie van vluchtelingen.

Vanaf mei 2015 kan de Burundese bevolking zijn stem laten horen in de lokale, parlementaire en presidentiële verkiezingen. In een land dat nog steeds worstelt met de gevolgen van de burgeroorlog die eindigde in 1999 zijn verkiezingen altijd net iets spannender dan in België.

Het Burundese Rode Kruis zit ondertussen niet stil. In februari stelde het zijn ‘Verkiezingsrampenplan’ voor aan ambassadeurs, ministeries, VN-agentschappen en leden van de Rode Kruisbeweging. Tijdens de bijeenkomst zette het Rode Kruis zijn basisprincipes ‘neutraliteit’ en ‘onpartijdigheid’ nog eens goed in de verf.

Grote opkomst van ambassades, ministeries, VN-agentschappen en de Rode Kruisbeweging

Neutraliteit, dat betekent dat wij als Rode Kruis nooit politieke of religieuze standpunten zullen innemen. Onpartijdigheid, dat zegt dat we hulp verlenen aan iedereen die het nodig heeft– ongeacht voor welke partij ze stemmen of wie ze zijn.

En het plan? Dat bestaat uit drie fases: voor, tijdens en na de verkiezingen. In de eerste fase zet het Burundese Rode Kruis in op het voorkomen van geweld. Het wil de komende maanden mensen op verschillende niveaus (van parlementairen over politie tot Rode Kruisvrijwilligers) sensibiliseren rond de principes van het geweldloos oplossen van conflicten.

Anselme Katiyunguriza, Secretaris-Generaal van het Burundese Rode Kruis, spreekt pers toe over de voorbereidingen van de organisatie in de aanloop naar de verkiezingen.

In geval het fout gaat, zal het Rode Kruis eerste hulp verlenen aan de slachtoffers. Een veilige toegang voor de hulpverleners tot de slachtoffers is heel belangrijk. Dat benadrukte het Burundese Rode Kruis een paar keer tijdens de bijeenkomst.

Als landenverantwoordelijke voor Rode Kruis-Vlaanderen in Burundi volg ik de situatie op de voet. Ook ik heb mijn plan: water, veel cornflakes en een zak rijst in de garage. De satelliettelefoon werd nogmaals getest.

En nu hopen we op het ideale scenario: dat we dit plan helemaal niet nodig zullen hebben!

Eerste hulp in Afrika

Lieve volgt de eerstehulpprojecten op die Rode Kruis-Vlaanderen bij onze zusterverenigingen ondersteunt. Meestal werkt ze vanuit Mechelen, maar af en toe gaat ze ter plaatse kijken.

Vorige week verzamelden een twintigtal Afrikaanse Rode Kruisverenigingen – van Nigeria over Somalië tot Zuid-Afrika – zich in de Keniaanse hoofdstad Nairobi. Drie dagen lang kregen ze presentaties en oefeningen die hen op weg helpen bij het uitwerken van een fondsenwervingstrategie. Organisator van het evenement was de Internationale Rode Kruisfederatie (IFRC), de koepelorganisatie van het Rode Kruis die Rode Kruisverenigingen overal ter wereld ondersteunt.

Wat ik dan te zoeken had op een opleidingsdriedaagse voor Afrikaanse Rode Kruisverenigingen? Op vraag van de federatie mocht ik een workshop geven over onze ervaringen rond bedrijfseerstehulp, als voorbeeld van een fondsenwervende activiteit voor Rode Kruisverenigingen.

Groepsfoto met Lieve in het midden (met rode vest)

Rode Kruis-Vlaanderen helpt al vele jaren zijn zusterverenigingen hierbij. Bijvoorbeeld in Burundi, waar we het Burundese Rode Kruis ondersteunen om eerstehulplessen te geven in bedrijven. Op die manier kan de vereniging inkomsten verdienen. Die inkomsten kan het gebruiken om te investeren in zijn eigen werking.

De presentatie over onze geleerde lessen, aandachtspunten en voorbeelden over bedrijfseerstehulp kreeg veel bijval onder de aanwezigen. Bijna alle nationale verenigingen hebben een of andere vorm van bedrijfseerstehulp en zijn erg gemotiveerd om dit verder uit te bouwen. Tijdens mijn workshop gaf ik hen een overzicht van de mogelijkheden om deze activiteit in hun land te verbeteren en liet ik de deelnemers met elkaar ervaringen uitwisselen.

Het was fijn dat we zo de kans kregen om onze ervaringen met eerstehulptrainingen en bedrijfseerstehulp in landen als Burundi en Malawi te kunnen delen met andere nationale verenigingen. Ik hoop dat ik zo veel Rode Kruisverenigingen heb kunnen inspireren!

Een vliegende start

Letitia woont en werkt in Zuid-Afrika waar ze projecten van Rode Kruis-Vlaanderen opvolgt in de regio rond het verbeteren  van de kwaliteit van eerste hulp.

Half januari vertrok ik naar Zuid-Afrika van waaruit ik de komende tijd de eerstehulpwerking van zes Rode Kruisverenigingen in de regio ga ondersteunen.

Bijeenkomst van Rode Kruiscollega’s uit zuidelijk Afrika.

Twee dagen na mijn aankomst viel ik al meteen met mijn gat in de boter. Tijdens een grote coördinatiemeeting van het Rode Kruis kon ik als kersverse afgevaardigde in een keer alle collega’s uit tien omliggende landen ontmoeten in Johannesburg.

Ik kon meteen contactgegevens en informatie uitwisselen met collega’s van het Rode Kruis uit bijvoorbeeld Botswana of Lesotho. Handig als je de komende tijd nauw gaat samenwerken rond eerste hulp!

Mijn taak is om de komende drie jaar nationale Rode Kruisverenigingen in Botswana, Zimbabwe, Malawi, Lesotho, Swaziland en  Zambia te ondersteunen om de kwaliteit van hun eerstehulptrainingen te verbeteren.  Belangrijk hierbij is ‘preventie’ omdat  onderzoek heeft uitgewezen dat het aantal gevallen van ziekte en sterfte inderdaad omlaag gaat bij het correct toepassen van eerste hulp.

Rode Kruisverenigingen wereldwijd zien steeds meer het belang van kwaliteitsvolle eerstehulplessen. Omdat Rode Kruis-Vlaanderen hiermee veel ervaring en expertise heeft, krijgen we meer en meer de vraag om met ons samen te werken. Dus gaan we nóg meer vrijwilligers opleiden,  die correct en snel kunnen handelen en ook een reddende hand kunnen bieden aan hun medemens op het moment dat het nodig is.

Namibië kiest

Joris volgt onze Rode Kruisprojecten op in Namibië en Malawi. Hij verblijft sinds juni in Windhoek, de hoofdstad van Namibië.

Er waren geen duizenden affiches die het straatbeeld domineerden, geen rivaliserende plakteams die elkaar ei zo na te lijf gingen of kranten wiens extra verkiezingskaternen de telefoonboeknormen overschreden. Toch organiseerde Namibië wel degelijk verkiezingen eind november. De bevolking trok op vrijdag 28 november naar de stembus om een nieuwe president te kiezen. Voor de zesde keer in hun 24 jaar onafhankelijkheid.

Lange wachtrijen en veel mensen op de been tijdens de verkiezingsdag.

Echt spannend waren de verkiezingen nu ook moeilijk te noemen. Net als in Zuid-Afrika is het politieke toneel gedomineerd door de partij die jarenlang vocht tegen het apartheidsregime: de South-West Africa People’s Organisation (SWAPO). De vraag was niet wie zou winnen, maar wel met hoeveel marge ze zouden winnen.

Spannend of niet: het Namibische Rode Kruis was er klaar voor en had zijn eerstehulpnetwerk opgetrommeld. Niet dat men veel opstootjes verwachtte, maar wel omdat zo’n verkiezingsdag een massa-evenement is. De lange wachtrijen in de blakerende zon voor stembureaus maakten dat ongemakken als barstende hoofdpijn of appelflauwtes iets vaker voorkwamen dan op een gewone vrijdag.

Het Rode Kruis verdeelde onder andere water.

In overleg met de electorale commissie werden voor elk van de 9 regio’s drie stembureaus geselecteerd waar het meest aantal stemmers verwacht werden. Zo’n 130 vrijwilligers van het Namibische Rode Kruis verdeelden water en verleende eerste hulp waar nodig.

En SWAPO, die regeerde rustig voort. Hage Geingob werd door 87% van de kiezers gekozen tot de nieuwe president van Namibië.

Bedankt vrijwilliger!

Els woont en werkt in Nepal waar ze projecten van Rode Kruis-Vlaanderen opvolgt in samenwerking met het Nepalese Rode Kruis rond eerste hulp, water en sanitatie.

Op 5 december is het de Internationale Dag van de Vrijwilliger. Het ideale moment om een paar vrijwilligers uit ons eerstehulpprogramma in de watten te leggen! Dus trok ik met een grote taart naar het trainingcentrum van het Nepalese Rode Kruis.

Taart!

Het centrum ligt in Banepa, op ongeveer 45 minuten rijden van de hoofdstad Kathmandu. Met de steun van Rode Kruis-Vlaanderen geeft het Nepalese Rode Kruis hier op dit moment een opleiding aan lesgevers Eerste Hulp. De 24 deelnemers zijn vrijwilligers die minstens de basistraining Eerste Hulp doorlopen hebben. Nu volgen ze een opleiding van 9 dagen waarna ze zich – na een geslaagd examen – lesgever Eerste Hulp mogen noemen.

Verkeersveiligheid

De vrijwilligers zijn uit verschillende districten van het land naar het trainingcentrum gereisd. Een aantal van hen komen uit het district Bhaktapur waar Rode Kruis-Vlaanderen een project ondersteunt rond ‘Verkeersveiligheid en Eerste Hulp’. In dit project worden vrijwilligers uit dorpen vlak naast een gevaarlijke snelweg getraind in Eerste Hulp. Bij een verkeersongeluk in hun gemeenschap zijn zij snel ter plekke om te helpen.

Met Krishna

Samen met Krishna Gopal Lageju snijd ik de taart aan. Krishna is een van de trainers in het centrum. Hij is al jarenlang eerstehulpvrijwilliger en secretaris van de districtafdeling in Bhaktapur. Na het eten van de lekkere taart gaat iedereen weer aan de slag met het oefenen van eerstehulptechnieken.

Grootste hulporganisatie

In Nepal is het Rode Kruis de grootste humanitaire organisatie. Dankzij hun meer dan 89.000 opgeleide vrijwilligers zijn ze vertegenwoordigd in alle 75 districten van het land. De vrijwilligers voeren een heleboel taken uit:  het verlenen van eerste hulp, bloedinzamelingen, gezondheidsvoorlichting, preventie van hiv/aids, rampenparaatheid en –preventie, verspreiding van het internationaal humanitair recht,…

Wereldwijd kan het Rode Kruis rekenen op meer dan 17 miljoen actieve vrijwilligers. Bij deze stuur ik ook een hartelijke groet uit Kathmandu aan iedere vrijwilliger in België! Bedankt, vrijwilliger!

Wereldeerstehulpdag

Hans is afgevaardigde van Rode Kruis-Vlaanderen bij het Burundese Rode Kruis en volgt onze projecten op rond Eerste Hulp, water en sanitatie en re-integratie van vluchtelingen.

Tijdens de tweede zaterdag van september vierde de Rode Kruisbeweging WereldeersteHulpdag. Ook in Burundi greep het Rode Kruis deze dag aan om de bevolking te laten kennis maken met Eerste Hulp.  Doorheen het hele land werd het evenement gevierd met als thema: ‘Word een held, red levens’.

Het Burundese Rode Kruis organiseerde simulatieoefeningen voor de bevolking over verkeersveiligheid.

Simulatieoefening…

…en nog eentje.

Eerste Hulp is nog niet bij iedereen bekend. Op de meeste plaatsen trokken de oefeningen dan ook veel bezoekers! Hoe meer mensen vertrouwd zijn met eerstehulptechnieken, hoe sneller een zieke of gewonde geholpen kan worden. En dat is niet onbelangrijk in een land waar de toegang tot medische zorg op vele plaatsen moeilijk is.